وقتی کلبه، ویلا می شود

۱۹ شهریور ۱۳۹۷

رؤیای یک کلبه ­ی کوچک نروژی برای ویلا شدن!

مصاحبه‌­ی اختصاصی امیرعباس ابوطالبی؛ معمار ایرانی با دفتر معماریِ نروژی-آمریکاییِ «مورک_ اولنس^[1]»

با «کاسپر مورک اولنس^[2]» پیرامون پروژه­های ویلایی معماران مورک_ اولنس به گفت­وگو می­نشینیم ...

[1] Mork-Ulnes
[2] Casper Mork-Ulnes

 

سرآغز
معماری معاصر نروژی در واکنش به تغییر شرایط اقتصادی و فرهنگی این کشور با شتاب فراوان به جلو می‌رود و توانسته است نظر بسیاری از علاقه‌مندان معماری در سرتاسر دنیا را به خود جلب کند. مسائلی از قبیل دوام، نوآوری و سنت، فن‌های پیش‌ساخته، زیبایی‌شناسی و رفاه، فن‌آوری دیجیتال، منابع زیست‌محیطی، و مسائل اجتماعی از رویکردهای اصلی در معماری معاصر نروژی هستند که تحت تأثیر سیاست‌های اجتماعی در جریان می‌باشند.

 

امیرعباس ابوطالبی:
همانطور که مورخ برجسته­‌ی معماری «جیمز آكرمن^[1]» بیان می­‌کند، ویلا محدود به یک گونه‌­ی معماری خاص، فرهنگ یا لحظه‌­ای تاریخی نیست؛ بلكه پدیده­ای اجتماعی، ایدئولوژیک و قابل تشخیص در طول تاریخ است؛ همانطور که باغ‌های ایرانی این پدیده را توصیف می‌کنند. با توجه به این مقدمه دیدگاه شما درباره‌­ی گونه‌­شناسی ویلا در کشور نروژ چیست؟
کاسپر مورک اولنس:
گونه­‌شناسی ویلا می­‌تواند همانند گونه‌­شناسی کلبه­‌های نروژی باشد؛ یعنی توصیف نوعی خانه­‌ی مستقل که با عناصر طبیعی احاطه شده است و به سبک معماری خاصی شباهت ندارد.

 

امیرعباس ابوطالبی:
بنابراین رویه­های اجتماعی و اقتصادیِ رشد یافته در اطراف این ساختمان­ها می­توانند به عنوان «فرهنگ کلبه» برچسب گذاری شوند؛ فرهنگی که همانند «فرهنگ ویلا» در روم و «فرهنگ باغ» در ایران است.
کاسپر مورک اولنس:
بله؛ «Hytte»، کابین یا همان کلبه‌­ها بخش بزرگی از فرهنگ نروژ هستند؛ بیش از یک چهارم کل نروژی­‌ها دست­کم مالک یکی از آن­‌ها هستند. کلبه‌­های نروژی، کلبه­‌هایی سنتی، کوچک و ابتدایی‌­اند که یک هدف ساده ولی سودمندانه را دنبال می‌­کنند و آن هم تجلی مفهوم سرپناه برای کاربران آن است؛ گفتنی است که در بیشتر موارد دستشویی این کلبه­‌ها در فضای باز قرار می­‌گیرد و فاقد آب جاری است.

 

امیرعباس ابوطالبی:‌
آیا در برخی از آثار شما به جای واژه­‌های کلبه‌­ی نروژی، کابین یا  Hytte می­‌توانیم از اصطلاح ویلا استفاده نماییم؟
کاسپر مورک اولنس:
بله؛ اگر خوب به‌نظر برسد چرا که نه؛ گفتنی است که Hytte یک واژه­‌ی نروژی برای کابین یا کلبه است.

 

امیرعباس ابوطالبی:
چه چالش­‌هایی در رویکرد نوآورانه­‌ی شما برای طراحی «Villa Mylla» وجود داشت؟
کاسپر مورک اولنس:
چالش طراحی این بود که گونه‌­ی ساختمانی  Hytte را دوباره­ کار کنیم تا همچنان حفظ شود؛ یک فضای جمع و جور، کارآمد و متأثر از عملکرد؛ ساختمانی که در ارتباط با چشم‌­اندازش آن چنان شکل گرفته که فضای درون و بیرون را به بهترین شکل به‌هم‌پیوند می­زند؛ به ترتیبی که فضای داخلی وسیع‌­تر از آنچه هست تجربه شود که شاید بتوان از آن به‌عنوان بخشندگی در فضا یاد نمود؛ اگرچه شامل سه اتاق خواب و دو حمام کامل (هر چند کوچک) در 84 مترمربع باشد!

 

امیرعباس ابوطالبی:
این پروژه یک سبک زندگی در فضای باز را به ارمغان می­‌آورد؛ آیا این گونه به‌نظر می­رسد که بتواند پاسخگوی محیط اطراف خود باشد؟
کاسپر مورک اولنس:
پلان «pin-wheel» و فرم سقف شیب­دار متناسب با آب و هواست، تمایل به جدا کردن اتاق خواب برای حفظ حریم خصوصی و ارائه‌­ی منظره­ی متضاد از هر اتاق گرفته شده است. از این لحاظ، ساختمان پاسخی بسیار سرراست به بستر و زمینه­‌ی آن است و در عین حال یک تجربه‌­ی منحصر‌به‌فرد ایجاد می­‌کند.

 

امیرعباس ابوطالبی:
پروژه­‌ی «Meier Villa» در تلاش است تا از مزایای زندگی ویلایی بهره ببرد؛ آرامش، تفریح، گفت­وگو، سلامتی (از نظر ذهنی/ جسمی/ روحی) و در مجموع جاری ساختن یک زندگی واقعی در یک زندگی خیالی.
کاسپر مورک اولنس:
مشتری می­‌خواست محیطی داخلی/ خارجی ایجاد کند که راحت، جالب و جذاب باشد؛ مکانی مناسب برای یک سبک زندگی پایدار.

 

امیرعباس ابوطالبی:
رویکردها و عوامل تأثیرگذار در مرحله­­‌ی کانسپت چه بود؟
کاسپر مورک اولنس:
کاتالیزور و عامل محرک طراحی برای این پروژه، زندگی دوباره بخشیدن به یک انبار قدیمی و متروکه در املاک روستایی واقع در «سباستوپول^[2]» بود؛ چالش اصلی ما این بود که داخل این انبار محلی یک استودیوی هنری ایده­‌آل ایجاد کنیم.

واژگونی بام سنتی و شیبدار انبار، فضاهای گسترده‌­ای را با دو ارتفاع برای تولیدات هنری ایجاد می­‌کند، در عین حال شرایط تهویه­‌ی طبیعی، بهره‌­مندی از نور غیرمستقیم شمالی و چشم­‌اندازهایی به فضای بیرون را نیز فراهم می‌­نماید.

 

امیرعباس ابوطالبی:
چرا بتن را به‌عنوان ماده­‌ی غالب خود در «Ridge Villa» انتخاب کرده‌­اید؟
کاسپر مورک اولنس:
با توجه به تمایل مشتریان به استفاده از مصالحی که به تعمیر و نگهداری کمتری نیاز داشته باشد و همچنین در برابر آتش از مقاومت خوبی برخوردار باشد، بتن به یک انتخاب معمول و ماده‌­ای تعیین کننده در پروژه تبدیل شد. هنگام استفاده از ماده­ا‌ی با ویژگی‌­های ذاتیِ متمایز _ در حالت، بافت، جرم، ظرفیت ساختاری _ درمی­‌یابیم که این ماده برای افزایش تجربه‌ی فضایی چه کارهایی را می‌­تواند انجام دهد. با طراحی به این روش، اساساً پروژه شخصیت می­‌یابد. برای ما مهم بود که هم از کیفیت مجسمه­‌سازی بتن استفاده کنیم و هم از یکپارچگی و گشودگی چنین سازه‌­ای بهره ببریم. ساختمان از جبهه‌­های جنوب و غرب بسیار صُلب، سنگین و در پیوندی محکم با زمین به‌نظر می‌­رسد. این امر مهمانسراها و سرپناه را از قرار گرفتن در معرض خورشید جنوب و غرب حفظ می‌­کند. به هنگام ورود به ساختمان به طرز چشمگیری گشودگی احساس می­‌شود؛ چرا که با ایجاد یک ارتباط صمیمی و غیرمنتظره با چشم­‌انداز بیرون، احساس سبکی را به فرد منتقل می‌­کند.

 

امیرعباس ابوطالبی:
کانسپت «Troll Hus» از چیست و اصلاً Troll Hus به چه معناست؟
کاسپر مورک اولنس:
ما براساس اساطیر نورس و فرهنگ عامیانه‌­ی اسکاندیناوی که در آن گفته می‌­شود موجوداتی اخروی در کوه‌­هایی دورافتاده زندگی می­‌کنند، خانه­‌ی Troll Hus را می­‌نامیم. اثر حضور ساختمان در محیط تا آنجا که ممکن بود جمع و جور نگه­داشته شد تا بی‌­سر و صدا در سایت استقرار یابد و در عین حال از دیدهایی گزینش شده از چشم­‌انداز اطراف نیز بهره­‌مند باشد. مفهوم الهام‌­بخش آن یک خانه­‌ی درختی است که گویی در بین کوه‌­ها معلق است و به شکلی یکپارچه و هوشمندانه­ با محیط پیرامون خود آمیخته می­‌شود.

 

امیرعباس ابوطالبی:
اکنون چه ایده­‌هایی را جستجو می‌­کنید؟ آثار شما افق‌­های زیادی را نشان می­‌دهد.
کاسپر مورک اولنس:
معماران مورک_ اولنس با درک دقیق محیطی که با آن مواجه­‌اند به هر پروژه نزدیک می‌­شوند. هر راه حل معمارانه‌­ای به‌دنبال آمیختگی با محیط و زمینه‌­ی خود و تکریم شخصیت طبیعی و تاریخی آن بستر است. مورک-اولنس پوسته‌­هایی سخت می‌­سازند که با نرمی و لطافت در یک چشم‌­انداز طبیعی جای گرفته‌­اند؛ آن‌­ها براساس یک سنت داستانی برای کندن پناهگاه‌ی جهت رسیدن به آرامش در طبیعت شرکت می‌­کنند.

 

[1] James Ackerman
[2] Sebastopol

 

ترجمه متن | سعیده مهدویان