ویلاگفتگو با ریچی میاکه
ویلا گفت وگو
پروفسور ریچی میاکه در مجله ویلا
امیرعباس ابوطالبی
این گفتوگو را با یک نقل قول از «جیمز آکرمن»[1] در مورد ایدئولوژی ویلا شروع می‌کنم:
"ویلا یک پارادایم نه تنها معمارانه، بلکه ایدئولوژیک است؛ ویلا یک افسانه فانتزی است که براساس نیازهای روانشناختی و غیرسودآوری تولید می‌گردد و می‌تواند به‌عنوان یک پدیده‌ی تاریخی و هنری مورد مطالعه قرار گیرد."
ریچی میاکه
ویلا در اصطلاح معماری، بسیار لاتین است؛ اما اگر آن را به سایر گروه‌های تمدنی ترجمه کنید فکر می‌کنم مشابه آن در ایران وجود داشته باشد و البته ما نیز در ژاپن آن را داریم. در اصطلاح باستانی «MIYA» به‌عنوان اقامتگاه امپراتوری و «RIKYU» که در اصطلاحِ به‌نسبت مدرن میای جدا شده است.
فرهنگ ویلا به‌صورت انفرادی مورد مطالعه قرار نمی‌گیرد، اما باید آن را در روش‌شناسی‌های متعدد بیابیم و آن را با غرب مقایسه کنیم؛ در ژاپن نیز این پدیده و زیبایی‌شناسی را داریم.
کلمه‌ی بهشت از ایران آمده است و این نوع تعامل فرهنگی بین ملت‌ها که در گذشته وجود داشته است می‌تواند عبارت ویلا را چندفرهنگی کند.
امیرعباس ابوطالبی
اسنادی از گذشته وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی تعاملات و تبادلات فرهنگی بین تمدن ژاپن و ایران است. آیا در هنر و معماری ژاپن ردپایی از #باغ‌های ایرانی (با نام #BAGHS) دیده می‌شود؟
ریچی میاکه
بله؛ شواهدی باستان‌شناسانه از حضور ایرانیان در قرن ششم و هفتم در ژاپن وجود دارد که نشان می‌دهد ایرانیان برای همکاری با دربار شاهنشاهی به ژاپن دعوت شده بودند. فکر می‌کنم ایرانیان امکانات مهم یا نوعی تکنولوژی کار با مصالح سنگی، فواره‌های سنگی و کانال‌های آب برای تفریح را داشتند که مربوط به باغ‌های ایرانی یا #باغها بود. به باور من در آن زمان تعامل مستقیمی بین ایران و ژاپن وجود داشت که بعدها در قرن هشتم و نهم روابط خود را گسترش دادند.
امیرعباس ابوطالبی
آیا ادبیات ایران ریشه‌ی ورود فرهنگ ایرانی به ژاپن است؟
ریچی میاکه
به نظر من موسیقی ایرانی قبل از ادبیاتِ ایران وارد ژاپن شد؛ موسیقی و آلات موسیقی ایرانی در کشور ما همچنان به‌خوبی حفظ شده است، همچنین گفته می‌شود که «جشن آب و آتش» از فرهنگ ایرانی آمده است. لطفاً توجه داشته باشید که فرهنگ‌های مختلف این قاره از طریق آنچه ما "جاده‌ی ابریشم" می‌نامیم وارد ژاپن شدند.
امیرعباس ابوطالبی
مجموعه‌ی مزایای زندگی ویلایی در طول هزاره‌ها تکرار می‌شوند؛ آرامش، تفریح، گفتوگو، سلامتی (روانی/ جسمی/ روحی) درست همانند یک خیال در واقعیت.
زندگی ویلایی در ژاپن چگونه است؟
ریچی میاکه
با نگاهی به ژاپن باستان می‌توانیم مزایای مشابه‌ی پیدا کنیم. نام من Miya + Ke است و "Ya" در ژاپنی باستان به معنای "خانه" است؛ "Mi" پسوندی برای اضافه کردن اشراف است تا "MIYA" تبدیل به اقامتگاه نجیب برای یک شخص خاص شود. "Miyake" یک عمارت امپراتوری در حومه‌ی شهر است که می‌تواند زندگی خیالی و مزایای آن را به فعلیت برساند.
امیرعباس ابوطالبی
یک خانه تمایل دارد ساختاری ساده داشته باشد و اَشکالی باستانی را حفظ کند که نیازی به اختراع طراح ندارد، درحالی که ویلا معمولاً محصول یک تخیل معمارانه و جهت نوآوری است.
آیا برای ساخت یک مسکن به وجود معمار نیاز داریم؟
ریچی میاکه
این یک پرسش کلاسیک و مربوط به نقش معماران است؛ امروزه نقش معماران کاملاً تغییر کرده است. این به دکوراسیون یا چیزی شبیه به آن محدود نمی‌شود، بلکه خواندن موقعیت، خواندن نیاز مردم و کار با متریال اهمیت دارد. یک معمار باید فضا را هماهنگ کند؛ رسالت او برای کار برای هر دو نوع است.
امیرعباس ابوطالبی
آیا می‌توان ویلاها را به‌عنوان خانه‌های تجربی در نظر گرفت؟ خانه‌هایی که به معماران اجازه می‌دهند جنبه‌های فنی یا عملکردی را به‌صورت عینی مطالعه کنند یا ایده‌های فضایی را توسعه دهند؟
ریچی میاکه
مهم این است که بپرسید: آیا انجام آن ضروری است یا خیر؟ چه ویلا باشد چه خانه!
امیرعباس ابوطالبی
بسیاری از معماران، این ساختمان‌ها (ویلاها) را نه تنها به‌عنوان یک سکونت، بلکه به عنوان محل آزمایش ایده‌های جدید یا تبلور مفاهیم و نظریه‌ها می‌دانند.
ریچی میاکه
اگر به معماری ژاپن اشاره کنیم، معماران ژاپنی از سال 1920 از گونه‌شناسی مسکن به‌عنوان پروژه‌های آزمایشی برای ارائه‌ی ایده‌ها و اختراعات خود استفاده نمودند. تنها تعداد معدودی از معماران ژاپنی در سال های 1960-1950 از نوع ویلا برای این منظور بهره جستند؛ برای ما ویلا یک عبارت اروپایی است.
امیرعباس ابوطالبی
در میان نوشته‌های باستانی رایج، ویلا از قدرت بازسازی محیط طبیعی (اوتیوم) در تقابل با افراط در زندگی شهری (نگوتیوم) برخوردار است.
آیا در ژاپن با چنین معضلی روبرو هستید؟
ریچی میاکه
برای رفع این نیاز دو نوع ساختمان در ژاپن وجود دارد؛ نوعی قصر که شبیه به ویلا است و همچنین چایخانهها (چاشیتسو) که به عنوان یک انقلاب ناگهانی در قرن شانزدهم در ژاپن آغاز شد. چایخانهها فضایی برای تجربه‌ی جسم، روح و تعاملات انسانی بودند؛ فضای بسیار کوچک در میان عناصر طبیعی؛ کوچک اما خارق‌العاده!
امیرعباس ابوطالبی
شما طبق مقدمه‌ی «مایکل روتوندی»[2]دیدگاه منحصربه‌فردی نسبت به فرهنگ‌های مختلف دارید و همچنین ایده‌هایی در مورد معماری ژاپنی با تمرکز بر مسکن پس از جنگ ارائه کرده‌اید.
ما شیوه‌های بسیار درخشانی در معماری مدرن در دوره‌ی پهلوی داشتیم، اما به ناگهان انقلاب اسلامی رخ داد و پس از آن هشت سال وارد جنگ شدیم و هنوز هم در شدیدترین تحریم‌ها و در انزوا هستیم!
معماری معاصر ایران قبل و بعد از انقلاب را از نظر کیفیت فضایی ساختمان‌ها، فضاهای عمومی و دانش مدرن چگونه می‌بینید؟
ریچی میاکه
میراث غنی معماری ایران در طول تاریخ و همچنین در دوره‌های معاصر همواره مورد تحسین بازدیدکنندگان ژاپنی بوده است.
امیرعباس ابوطالبی
توصیه، پیشنهاد یا نظر شما در مورد نسل جدید معماران ایرانی چیست؟
ریچی میاکه
ابتدا فضا را تجربه کنید. لازم نیست منتظر بمانید تا بیاید، پس بروید و آن را در بسیاری از منابع شگفت‌انگیز و الهام‌بخش در داخل کشور خود بیابید، سپس شروع به ایجاد فضا به روش خود کنید.
آقای «آراتا ایسوزاکی»[3] و آقای «تادائو آندو»[4] از معماری ایرانی بسیار الهام گرفته‌اند.
امیرعباس ابوطالبی
آیا بازتابی از رویکردهای معماری ایرانی را در تهران مشاهده می‌کنید؟
ریچی میاکه
نظری ندارم!
تهران شهر بسیار بزرگی است و من احساس می‌کنم در میانه‌ای از ناکجاآباد هستم به جز بخش مرکزی آن!
امیرعباس ابوطالبی
از بحث لذت بردم و بابت وقتی که در اختیار مجله‌ی ویلا قرار دادید صمیمانه سپاسگزارم.
بسیار مشتاقم تا در آینده درباره‌ی معماران پیشگام ژاپنی و خانه‌های تجربی در ژاپن که در تلاش برای توسعه‌ی "گویش معماری" و "تجلی روزگار معاصر" هستند، بیشتر بدانم.
گفتوگو با ریچی میاکه
ایدئولوژی ویلا / ویلا تیپولوژی
14/07/2022
دفتر مجله‌ی ویلا، تهران
[1] James S. Ackerman
[2] Michael Rotondi
[3] Arata Isozaki
[4] Tadao Ando
پروفسور ریچی میاکه در یک اظهارنظر به ریاست سازمان نظام مهندسی استان آذربایجان شرقی بحث با سردبیر مجله ویلا را الهام‌بخش دانست:
"که ناگهان احساس کردم مجله‌ای مانند VILLA قطعاً حوزه دیگری از انجمن ایدئولوژیک معماری معاصر را تشکیل خواهد داد."
متن کامل گفتگوی ریچی میاکه با امیرعباس ابوطالبی را به زبان اصلی اینجا پیدا کنید: