کارگاه خانه ای برای یک معمار
کارگاه رقابتي معماري خانه‌اي در يزد براي يک معمار، به منظور طراحي خانه اي براي يک خانواده 4 نفره برگزار گرديد. پروژه‌ي تعريف شده براي اين کارگاه واقعي بوده و در صورت برآوردن تمام نيازهاي فيزيکي و رعايت معيارها و ملاک‌هاي طراحي مورد نظر، به مرحله اجرا درمي‌آيد. کارفرماي پروژه متعهد شد تا در ازاي تخفيف کامل مبلغ قرارداد طراحي معماري، طرح برنده اين کارگاه را جهت ساخت و اجرا انتخاب کند. هم‌چنين هزينه‌هاي انتشار جريان کامل آن در مجله‌ي ويلا را بپردازد.
از مجموعه راهبردهاي معماري معاصر ايران، معيارهاي سلامت، صرفه‌جويي در انرژي و نقطه‌نظرهاي مهمانان پنل نقد و ارزيابي محترم، ده معيار براي قضاوت طرح‌ها تدوين شد:
- درنظرگرفتن منافع کارفرما
- درنظرگرفتن معاصر شدن‌هاي معماري ايران
- درنظرگرفتن کيفيت‌هاي زندگي طي چند دهه
- حساسيت در مقابل اقليم منطقه و تغييرات آب‌و هوايي
- آساني در اجرا و قابليت استفاده از تکنولوژي محلي در ساخت
- زيبايي و اصالت در طراحي
- وضوح و قابل‌درك بودن طرح
- استفاده هوشمندانه از فضا و سازگاري
- ترفيع سلامت فيزيکي و رواني ساکنين
- گذران عمر در خانه طي چند دهه
روند طراحي شرکت کنندگان در کارگاه توسط معماران هومن بالازاده ( مدير دفتر معماري هوبا ) شاهين حيدري ( مدير دفتر معماري موج نو ) رعنا سقازاده ( راهبري تيم سلامت دانشگاه کرنل ايالات متحده ) و علي اکبر نصرآبادي ( معمار و رييس موزه پست ايران) بررسي مي شود تا در انتهاي فرايند طراحي به نقد و ارزيابي آن ها بر اساس معيارها و شرايط ذکر شده پرداخته شود. فراخوان ثبت‌نام داوطلبان جهت شرکت در اين کارگاه با حمايت رسانه‌هاي معمار ايراني و معماري معاصر ايران در مرداد ماه سال 1396 انتشار يافت و از ميان رزومه‌هاي برتر داوطلب، ده گروه از شهرهاي تهران، تبريز، اصفهان، مشهد، زنجان و يزد براي شرکت در اين کارگاه انتخاب شدند. گروه‌هاي شرکت‌کننده از دانشجويان سال‌هاي ابتدايي، فارغ‌التحصيلان غيرشاغل، شاغل تا مشاوران حرفه‌اي انتخاب شدند و گروه يوب هزينه‌ي ثبت نام شرکت‌کنندگان را تقبل کرد.
جلسه‌ي معارفه‌ي شرکت‌کنندگان کارگاه با حضور مشاور راهبردي جناب آقاي مهندس حائري مازندراني و کارفرما در دفتر تحريريه‌ي مجله ويلا در تاريخ 30/6/1396 برگزار گرديد که در آن به رويکردهاي فکري موردنظر کارگاه و همين‌طور نيازها و خواسته‌هاي کارفرما اشاره گرديد. پس از دو ماه تلاش و کار بسيار جدي گروه‌هاي شرکت‌کننده در اين کارگاه مدارک نهايي ارائه، شامل شيت‌هاي معماري و ماکت‌هاي نهايي در مقياس 100/1 در تاريخ 29 آبان‌ماه سال 1396 جهت ارسال به نمايشگاه آثار، به دبيرخانه کارگاه تحويل داده شد.
جلسه‌ي نقد و ارزيابي آثار توليدشده در اين کارگاه پس از پرسش و پاسخ، در سالن نمايشگاه با حضور سرپرست گروه‌ها، اعضاي تيم طراحي، کارفرمايان (خانم و آقاي دهقان)، آقايان محمدرضا حائري، اميرعباس ابوطالبي، هومن بالازاده، شاهين حيدري، علي اکبر نصرآبادي و سرکار خانم فاطمه تاجيک در سالن اصلي کنفرانس موزه ارتباطات برگزار گرديد. نمايشگاه از تاريخ 5 تا 13 آذرماه سال 1396 در محل موزه‌ي ملّي ارتباطات جمهوري اسلامي ايران واقع در سردر باغ ملّي ايران با حمايت کامل موزه و رياست محترم وقت جناب آقاي علي‌اکبر نصرآبادي برپا شد و در معرض بازديد دانشجويان معماري و علاقه‌مندان ديگر قرار گرفت و رسانه‌ي معماري پايدار گزارش تصويري از اين نمايشگاه تهيه کرد. علي‌رغم اين‌که تحويل نهايي طرح‌ها انجام شده و نقطه‌نظرات پنل ارزيابي انتقال يافته بود، اما کارفرما به دليل فشردگي رقابت تا لحظات آخر هم‌چنان روي انتخاب طرح برنده مردّد بود و درنهايت طي مراسمي، طرح شرکت‌کننده‌ي گروه دوم را جهت ساخت خانه خويش اعلام کرد.
اين کارگاه تلاش کرد تا نگاه ويژه‌اي به مسئله‌ي انرژي و سلامت در معماري داشته باشد؛ هم‌چنين کوشيد تا در کنار مفهوم «نور و فضا» به‌عنوان جلوه‌هاي معماري ايراني، به مسئله‌ي سلامت فيزيکي، متافيزيکي و اجتماعي نيز بپردازد.
ميزگرد نقد آثار با شرکت پنل نقد و ارزيابي متشکل از هومن بالازاده، علي‌اکبر نصرآبادي، شاهين حيدري و رعنا سقازاده در تاريخ 1 آذر 1396 در سالن تشريفات موزه‌ي پست جمهوري اسلامي ايران برگزار شد. در اين جلسه سرگروه‌ها و شرکت‌کنندگان در کارگاه ضمن بازديد از آثار نمايشگاه، نظرات داوران در مورد طرح‌هاي خود را شنيدند. در مجموع محصول ارائه شده از گروه‌هاي دوم و دهم، رأي و نظر مشترک پنل نقد و ارزيابي کارگاه را به خود جلب كرد كه پس ازيک مرحله تحليل مجدد و دقيق‌تر انرژي، گروه دوم به سرپرستي سعيد پرتوي و تيم طراحي شامل آقايان عادل افشارمنش، مهرزاد اسماعيلي چرخاب، علي بيدرام و سجاد پورحسيني به عنوان برنده‌ي نهايي كارگاه انتخاب شد.
گروه اول
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی، مریم مهدوی، داوود مدرس، زهرا شریفی
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- بيان متريال دوگانه بوده و عدم ارتباط آن با کانسپت حجم و يا روابط پروژه
- دياگرام‌ها از توسعه طرح اغراق‌شده‌تر هستند.
- قابليت تبديل‌شدن به يک بيان خالص‌تر
- کيفيت قوي بصري در ورودي اصلي
- امکان سيّاليت جريان باد در پروژه
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- ايده‌ي بومي قابل تحسين
- تطبيق قابل انتظار با اقليم منطقه
- تحسين ايده‌ي حفره ورودي و نياز به جسارت بيشتر
- عدم خوانايي پلان‌ها و عمق نورگيري
- تحسين خلوص حجمي و نياز به توسعه‌ي آن
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- ارائه‌ي خوب فضاهاي داخلي و خارجي
- لزوم نگاه جدي‌تر به جانمايي بازشوهاي نورگير
- توصيه به حذف حياط‌خلوت پشتي
نظرات علي‌اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- عدم جذّابيت ورودي ساختمان
- توجه مناسب به تعلّق بنا به محل پروژه
- جانمايي مناسب فضاهاي داخلي
- توصيه به حذف اختلاف سطح در طبقات
- طراحي مطلوب داخلي و به‌کارگيري آجر (سازگاري با فرهنگ بومي)
گروه دوم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،سعید پرتوی، عادل افشار منش، مهرزاد اسماعیلی چرخاب، علی بیدرام، سجاد پور حسینی
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- ماکت نوآورانه و کار با سناريوي سطوح
- عدم ارتباط ارائه‌ي ماکت با مدارک شيت
- روش مبتکرانه براي مکش هوا و دالان ارتباطي حياط پشتي و جلويي
- عدم هماهنگي توسعه نما با کليت طرح
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- ترسيم خوب دياگرام تهويه
- به‌کارگرفتن محتاطانه‌ي ايده‌هاي خوب در طرح
- امکان هدايت جريان باد غالب درون پروژه و خنک‌سازي بدنه‌هاي ساختمان
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- تنوع خوب فضايي و طراحي خوب
- توجه بيشتر به جانمايي بازشوها و نورگيرها در نماي اصلي
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- سهولت تفهيم و بيان طرح در ترسيم و ابتکار در ماکت
- توجه قابل‌قبول به تهويه‌ي مطلوب و معماري داخلي (فضاها)
- ضعف در مدخل ورودي بنا
- چيدمان مناسب فضاهاي کليدي
گروه سوم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،پویا برزگر
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- سلسه‌مراتب خوبي در روابط پلان ايجاد شده است.
- در نما بازشوهاي نامناسبي به‌کار رفته است.
- نياز به وسعت بخشيدن به حياط مرکزي جهت تأمين نور طبيعي به فضاهاي داخلي
گروه چهارم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،محمد حسن فروزانفر
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- عدم تناسب اقتصادي و مقياسي پروژه در رابطه با استفاده از پارکينگ مکانيکي
- درگيري بيش‌ازحد براي فضاسازي و دور‌شدن از هدف اصلي
- فضاي خوب ايجاد شده در دالان ورودي
- تبحّر در کيفيت فضاسازي‌ها
- عملکرد ضعيف حياط‌ها براي آسايش فعاليت‌هاي زندگي و اغراق در مسائل زيبايي‌شناسانه و نور
- خرد شدن بيش از اندازه فضاها
- غلبه تبحر فضاسازي به منطق استفاده از فضا
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- رندرهاي خوب از فضاهاي داخلي
- نياز به توجه بيشتر به نورگيري فضاهاي داخلي
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- توجه مثبت به ورودي و روابط داخلي و ترسيم
- عدم ضرورت به‌کارگيري پارکينگ بالابر با توجه به نگهداري و نگاه اقتصادي به طرح
- توجه ضعيف به هدايت هوا و نور
- توجه مناسب به اجرا و سازه (آساني در اجرا)
گروه پنجم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،محمد فصاحت
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- نامشخص بودن آناليز رفتار بادگيرها در طرح
- عدم امکان ايجاد جريان دودکشي با توجه به استفاده از مصالح شيشه
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- امکان تقويت جريان باد از طريق دالان
- عمق بيش از اندازه‌ي فضاهايي که نياز به نورگيري دارند
- حياط و بادگير به‌عنوان عناصر خوب پروژه
- شيشه تضعيف‌کننده‌ي عناصر حياط و بادگيرها
- وجود مشکل در نورگيري طبيعي پروژه
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- فضاهاي خوب و رندرهاي مناسب
- توجه به بهينه شدن تناسب بازشوها نسبت به ابعاد فضاهاي داخلي جهت نورگيري مطلوب
- توجه به سايه‌اندازي در ترکيب حجمي اين پروژه و تاثير آن روي فضاهاي متصل
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- ضعف طراحي در پاسخ به کوران هوا، تهويه و نور
- توجه مناسب به عناصر بومي (بادگير و حياط) و ترسيم مناسب
گروه ششم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،علیرضا رضایی مهر، پدرام رایان پور، ثمین گلشن، سیده موژان آیت الهی
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- توسعه‌ي طرح به‌واسطه‌ي اهميت دادن به فضاهاي باز (خالي) درون پروژه
- تحليل و کشف مناسب نسبت به ايده‌ي اوليه طرح به نسبت پيشرفت پروسه‌ي طراحي
- ايده‌ي خوب آجرهاي بازيافتي شهرهاي قديمي
- عدم وحدت ايده‌ي نماي خارجي و فضاهاي داخلي
- تکنيک ماکت‌سازي ضعيف
- عدم وجود حياط‌هاي بيروني مرتبط با فضاهاي داخلي
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- عدم يکپارچگي در ايده‌ي کلي پروژه
- سازماندهي خوب فضاهاي داخلي
- نامشخص بودن تعريف هسته‌هاي نوراني در پروژه
- ايده آجرهاي بازيافتي به عنوان نقطه قوت
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- رندرهاي خوب فضاهاي داخلي
- توجه بيشتر به جانمايي احجام اصلي و آناليز تأمين نور طبيعي براي فضاهاي داخلي
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- توجه مناسب در به‌کارگيري مصالح
- عدم سهولت دسترسي فضاها به همديگر
- به‌کارگيري رندر مناسب
- ضعف طراحي در پاسخ به مسئله‌ي نورگيري فضاها و کوران هوا
- عدم هماهنگي و تعلّق بنا به محيط
گروه هفتم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،دنیز ابراهیمی آذر، یاسمن فروتن
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- نحوه‌ي استفاده از کلمات کليدي مشخص نيست.
- توجه بيشتر به مدارک ترسيمي پيشنهاد مي‌شود.
- الگوي مناسب سازماندهي فضا وجود دارد.
- توسعه‌ي الگوي سازماندهي فضايي از طريق روش ساختارهاي هندسي اتفاق افتاده است.
- تعدد لايه‌هاي داده‌هاي مطالعاتي و نرسيدن به ساختاري همگن مناسب نيست.
- قابليت انعطاف پروژه خوب است.
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- ايده مناسب ساختاري
- پاسخ مناسب به مسئله‌ي اقليم طرح وجود ندارد.
- تناسب خوب فضاهاي داخلي
- تناسب خوب حجم پروژه
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- معدل خوب در کيفيت طرح کلي
- کوچک بودن بيش از اندازه‌ي وُيدها
- امکان بزرگ‌تر شدن بازشوهاي اصلي
- نياز به آناليز دقيق‌تر نورگيري فضاهاي اصلي
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- ضعف در عملکرد فضاها و ترسيم و تعلّق مکاني پروژه
- توجه مثبت به تناسبات بصري
- توجه مناسب به سازه
- عدم سهولت دسترسي فضاهاي افقي
گروه هشتم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،فرنوش مهاجرانی، میثاق مدنی
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- سازماندهي و توسعه خوب پروژه
- درون‌گرايي بيش از اندازه
- نورگيري ضعيف برخي فضاها
- فضاي مکث کوچک در حياط مرکزي
- وجود فضاي کليدي پروژه
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- قدرت خوب خط فکري در پروژه
- همگن بودن
- فضاهاي داخلي توسعه داده شده
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- فضاهاي نرم و يکپارچه در حجم کلي
- جسارت خوب در طراحي حياط مرکزي
- امکان توسعه بيشتر فضاها
- لزوم آناليز دقيق نورگيري فضاهاي داخلي
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- وحدت ايده در فضاهاي داخلي
- توجه ضعيف به نکات اجرايي و سازه
- ضعف در کوران هوا
- توجه مثبت به ارتباطات فضايي
گروه نهم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،بابک بهنود، سید علی ذکاوت خوی
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- ابهام در واژه‌هاي توصيفي پروژه (گره، خاص، کيفيت، حس فضا)
- ريز بودن زون‌ها و فضاهاي اصلي پروژه و حياط‌ها
- ترکيب خوب آب و فضاهاي نشستن
- فضاهاي نيمه‌باز مناسب هستند.
نظرات شاهين حيدري در رابطه با اين گروه:
- تعدد پله‌ها و سلب آرامش فضا
- ارتباط فضاهاي دورني و بيروني نامشخص است.
- ارتباط متريال‌ها و تجربيات فضايي مشخص نيست.
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- پيچيدگي چيدمان احجام
- حياط پشت‌بام به‌عنوان علاج مؤثر با توجه به محور قرارگيري طرح
- نورگيري مؤثر
- امکان توسعه‌ي بيشتر فضاهاي داخلي وجود دارد.
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- توجه مناسب به استفاده از آب و نور
- ضعف در عملکرد فضاها و به‌کارگيري پله
- سازگاري با فرهنگ بومي
گروه دهم
معمار مولف: امیر عباس ابوطالبی،وحید جودی، فریده جعفرزاده
نظرات هومن بالازاده در رابطه با اين گروه:
- ايده و سناريوي خوب
نظرات رعنا سقازاده در رابطه با اين گروه:
- توسعه خوب فضاها و ايجاد فضاهاي داخلي زيبا
- ناکافي بودن ابعاد حياط‌هاي مرکزي جهت کشاندن نور مطلوب به داخل فضاها
- نياز به افزايش سطوح مستقيم نورگير در نماها و ابهام در رابطه درست نورگيري در فصل‌هاي تابستان و زمستان
نظرات علي اکبر نصرآبادي در رابطه با اين گروه:
- ضعف در به‌کارگيري نور
- توجه دلپذير به فضاهاي داخلي
- ايده‌پردازي مناسب
مراسم اعلام طرح برنده و اهداي جوايز کارگاه در روز دوشنبه 13 آذر ماه 1396 در سالن سمينار موزه‌ي ملّي ارتباطات برگزار شد و جناب مهندس محمدرضا حائري به‌عنوان مشاور و طراح راهبردي و اجتماعي طرح و جناب مهندس علي‌اکبر نصرآبادي به‌عنوان نماينده‌ي پنل نقد و ارزيابي کارگاه، به سخنراني پرداختند.
در اين مراسم ضمن گزارش تحليل عمومي انرژي براي طرح‌هاي منتخب، از کليه ارکان کارگاه “طراحي خانه‌اي براي يک معمار” تقدير به‌عمل آمده و يادماني به طراحي آتليه طراحي کالک به سرپرستي جناب مهندس محمد غفاري به کليه گروه‌ها اهدا گرديد.