معماری سجیما

 «کازویو سجیما» [۱] و «ریو نیشی‌زاوا» [۲]، بنیانگذاران شرکت معماری مشهور «سانا» [۳] هستند. این شرکت به‌دلیل رویکرد طراحی متمایز خود که آمیخته با سادگی و شفافیت است همواره ستایش می‌شود. یکی از جنبه‌های جذاب کار سانا، ابهام خاص در بیان مادیت و تأکید بر فضای خالی است. این مقاله به بررسی نقش فضای خالی در تحقق زیبایی‌شناسی ژاپنی، سادگی و ابهام در پروژه‌های ویلایی سجیما می‌پردازد. با مطالعه‌ی سه اثر ویلایی، بر روی سه مفهوم اصلی به‌کار برده‌شده در آن‌ها یعنی شفافیت، فضای بینابینی و فضای تهی تمرکز خواهیم کرد. معماران سانا، بیان مدرن خود را تحت تأثیر معماری «آراتا ایسوزاکی» [۴] در معماری ارائه می‌دهند.

۱‌. ویلا لوس ویلوس [۵]: این ویلا جلوه‌ای از مفهوم «در میان» [۶] است که توسط آراتا ایسوزاکی مطرح شد. این مفهوم که اغلب از آن باعنوان MA یاد می‌شود، تعامل بین فضاها و محیط اطرافشان را بررسی می‌کند و به‌دنبال هماهنگی و تعادل در مناطق انتقالی است. مفهوم «در میان»، جایی‌که معماری به‌عنوان واسطه‌ای بین عناصر متضاد وجود دارد را می‌کاود‌.
این بنا یک معجزه‌ی معماری است که توسط گروه معماران سانا ساخته شده‌ و به‌دلیل طراحی منحصربه‌فرد خود مورد توجه قرار گرفته‌است. به گفته‌ی معماران این ویلا، سقف در جاهایی به زمین فرود می‌آید و به آرامی فضای زیرین را به بخش‌هایی تقسیم می‌کند که فرم را می‌سازد. هیچ دیواری وجود ندارد، گویی که فضا از پیوند زمین و سقف به‌وجود آمده‌است و این می‌تواند تجلی مفهوم فضای مابینی باشد که پیش‌تر به آن اشاره شد. فقدان دیوارها به درک ساختاری کمک می‌کند که تنها از زمین و سقف تشکیل شده‌است و به‌طور هماهنگ با طبیعت اطراف ترکیب می‌شود. ادغام زمین و سقف، فضایی اثیری ایجاد می‌کند که مرزهای بین درون و بیرون، معماری و طبیعت را محو می‌کند.
گفتنی است که گروه معماران سانا در سومین دوره‌ی نمایشگاه بین‌المللی MA که پاییز سال ۱۴۰۲ در ایران برگزار می شود، شرکت خواهند کرد و این حضور به گمانه‌زنی‌ها در مورد این ارتباط دامن می‌زند.

۲. ویلا در جنگل (۱۹۹۲): ظرافت بی‌انتهای ویلا در جنگل، تسلط سجیما را در خلق شفافیت، فضای بینابینی و فضای تهی به‌نمایش می‌گذارد. این ویلا دارای پنجره‌های بزرگ و دیوارهایی شیشه‌ای است که مرزهای بین فضای داخلی و جنگل اطراف را از بین می‌برد. این شفافیت نه‌تنها اجازه می‌دهد تا نور طبیعی به فضاهای زندگی نفوذ کند، بلکه ارتباط بصری تنگاتنگی با فضای باز ایجاد می‌کند. فضاهای بینابینی نقش به‌سزایی در طراحی دارند و حس حرکت و جریان را ایجاد می‌کنند؛ علاوه‌بر این، بهره‌ی فضا از تهی‌شدگی و شخصیت دووجهی آن، هم به‌صورت فضای باز و هم به‌صورت فضای خالی، لایه‌ای از گذرا بودن را اضافه می‌کند و به نور و سایه اجازه می‌دهد تا در طول روز با معماری بازی کند.

۳. خانه‌ی آخر هفته (۱۹۹۷): این ویلا توانایی سجیما را در ایجاد فضاهای صمیمی ازطریق بازی با مصالح و استفاده از فضای خالی نشان می‌دهد. سجیما با انتخاب دقیق و پردازش مصالح، به تعادل ظریفی بین استحکام و شفافیت دست می‌یابد. این ابهام مادی در کنار استفاده‌ی استراتژیک از فضای خالی، فضایی سرشار از آرامش و صفا را ایجاد می‌کند. خلأ داخل خانه باعث ایجاد حس باز بودن و آزادی می‌شود و ساکنان را قادر می‌سازد تا معماری را به شیوه‌ای شخصی و پویا تجربه کنند. کار سجیما با سانا، توانایی استثنایی او را در خلق تجربیات معماری که تجسم سادگی، شفافیت و ریاضت است، به‌نمایش می‌گذارد. ابهام عجیب در بیان مادیت، همراه با تأکید بر فضای خالی به طرح‌های او عمق و جذابیت می‌بخشد.

با مطالعه‌ی ویلای لوس ویلوس، ویلا در جنگل و خانه‌ی آخر هفته، شاهد آن بودیم که چگونه سجیما به‌طرز ماهرانه‌ای از شفافیت، بینابینی و تهی‌شدگی برای درک زیبایی‌شناسی ژاپنی، سادگی، ابهام و گذرا بودن استفاده می‌کند. رویکرد معماری سجیما با بیانی به‌ظاهر خنثی، مادی‌گرایی و تأکید بر فضای خالی، ساکنان را به تعامل با فضاها به روش‌های منحصربه‌فرد و شخصی دعوت می‌کند و تجربه‌ای هماهنگ و دکرگون‌کننده از زندگی ایجاد می‌کند.
‌
[1]. Kazuyo Sejima
[2]. SANAA
[3]. Ruye Nishizawa
[4]. Arata Isozaki
[5]. Los s Vilos
[6]. In_between

 

اخبار مرتبط:
+ نمایشگاه هنر و فضای مابین تبریز _ شهریور ماه ۱۴۰۲
+ برگزاری سومین دوره از نمایشگاه هنر و فضای مابین ایران/ژاپن در تبریز
+ حضور معماران ژاپنی در ایران
+ معماری آراتا ایسوزاکی
+ جوون آئوکی در نمایشگاه معماری ایران/ژاپن
+ ویلای لوس ویلوس / ساانا

 

مقالات مرتبط:
+ ویلای بی پایان / سجیما
+ ویلاهای شیگروبان
+ ویلا از نگاه معماران ژاپنی
+ بررسی اهمیت پروژه‌های ویلا و خانه‌های انفرادی معماران ژاپنی
+ خانه‌های آزمایشی آراتا ایسوزاکی
+ ویلاهای ساخته نشده / جوون آئوکی