کاسپر مورک اولنس در ویلا دیالوگ
گفت‌وگوی مجله ویلا
با مدیر دفتر معماری مورک اولنس
این گفتگو براساس مصاحبه حضوری امیرعباس ابوطالبی با کاسپر مورک اولنس مدیر دفتر معماری مورک اولنس در کشور نروژ انجام گرفته است.
سرآغاز
معماری معاصر نروژی در واکنش به تغییر شرایط اقتصادی و فرهنگی این کشور با شتاب فراوان به جلو می‌رود و توانسته است نظر بسیاری از علاقه‌مندان معماری در سرتاسر دنیا را به خود جلب کند. مسائلی از قبیل دوام، نوآوری و سنت، فن‌های پیش‌ساخته، زیبایی‌شناسی و رفاه، فن‌آوری دیجیتال، منابع زیست‌محیطی، و مسائل اجتماعی از رویکردهای اصلی در معماری معاصر نروژی هستند که تحت تأثیر سیاست‌های اجتماعی در جریان می‌باشند.
امیرعباس ابوطالبی:
همانطور که مورخ برجسته‌ی معماری «جیمز آكرمن[1]» بیان می‌کند، ویلا محدود به یک گونه‌ی معماری خاص، فرهنگ یا لحظه‌ای تاریخی نیست؛ بلكه پدیدهای اجتماعی، ایدئولوژیک و قابل تشخیص در طول تاریخ است؛ همانطور که باغ‌های ایرانی این پدیده را توصیف می‌کنند. با توجه به این مقدمه دیدگاه شما درباره‌ی گونه‌شناسی ویلا در کشور نروژ چیست؟
کاسپر مورک اولنس:
گونه‌شناسی ویلا می‌تواند همانند گونه‌شناسی کلبه‌های نروژی باشد؛ یعنی توصیف نوعی خانه‌ی مستقل که با عناصر طبیعی احاطه شده است و به سبک معماری خاصی شباهت ندارد.
امیرعباس ابوطالبی:
بنابراین رویههای اجتماعی و اقتصادیِ رشد یافته در اطراف این ساختمانها میتوانند به عنوان «فرهنگ کلبه» برچسب گذاری شوند؛ فرهنگی که همانند «فرهنگ ویلا» در روم و «فرهنگ باغ» در ایران است.
کاسپر مورک اولنس:
بله؛ «Hytte»، کابین یا همان کلبه‌ها بخش بزرگی از فرهنگ نروژ هستند؛ بیش از یک چهارم کل نروژی‌ها دستکم مالک یکی از آن‌ها هستند. کلبه‌های نروژی، کلبه‌هایی سنتی، کوچک و ابتدایی‌اند که یک هدف ساده ولی سودمندانه را دنبال می‌کنند و آن هم تجلی مفهوم سرپناه برای کاربران آن است؛ گفتنی است که در بیشتر موارد دستشویی این کلبه‌ها در فضای باز قرار می‌گیرد و فاقد آب جاری است.
امیرعباس ابوطالبی:
آیا در برخی از آثار شما به جای واژه‌های کلبه‌ی نروژی، کابین یا Hytte می‌توانیم از اصطلاح ویلا استفاده نماییم؟
کاسپر مورک اولنس:
بله؛ اگر خوب به‌نظر برسد چرا که نه؛ گفتنی است که Hytte یک واژه‌ی نروژی برای کابین یا کلبه است.
امیرعباس ابوطالبی:
چه چالش‌هایی در رویکرد نوآورانه‌ی شما برای طراحی «Villa Mylla» وجود داشت؟
کاسپر مورک اولنس:
چالش طراحی این بود که گونه‌ی ساختمانی Hytte را دوباره کار کنیم تا همچنان حفظ شود؛ یک فضای جمع و جور، کارآمد و متأثر از عملکرد؛ ساختمانی که در ارتباط با چشم‌اندازش آن چنان شکل گرفته که فضای درون و بیرون را به بهترین شکل به‌هم‌پیوند میزند؛ به ترتیبی که فضای داخلی وسیع‌تر از آنچه هست تجربه شود که شاید بتوان از آن به‌عنوان بخشندگی در فضا یاد نمود؛ اگرچه شامل سه اتاق خواب و دو حمام کامل (هر چند کوچک) در 84 مترمربع باشد!
امیرعباس ابوطالبی:
این پروژه یک سبک زندگی در فضای باز را به ارمغان می‌آورد؛ آیا این گونه به‌نظر میرسد که بتواند پاسخگوی محیط اطراف خود باشد؟
کاسپر مورک اولنس:
پلان «pin-wheel» و فرم سقف شیبدار متناسب با آب و هواست، تمایل به جدا کردن اتاق خواب برای حفظ حریم خصوصی و ارائه‌ی منظرهی متضاد از هر اتاق گرفته شده است. از این لحاظ، ساختمان پاسخی بسیار سرراست به بستر و زمینه‌ی آن است و در عین حال یک تجربه‌ی منحصر‌به‌فرد ایجاد می‌کند.
امیرعباس ابوطالبی:
پروژه‌ی «Meier Villa» در تلاش است تا از مزایای زندگی ویلایی بهره ببرد؛ آرامش، تفریح، گفتوگو، سلامتی (از نظر ذهنی/ جسمی/ روحی) و در مجموع جاری ساختن یک زندگی واقعی در یک زندگی خیالی.
کاسپر مورک اولنس:
مشتری می‌خواست محیطی داخلی/ خارجی ایجاد کند که راحت، جالب و جذاب باشد؛ مکانی مناسب برای یک سبک زندگی پایدار.
امیرعباس ابوطالبی:
رویکردها و عوامل تأثیرگذار در مرحله‌ی کانسپت چه بود؟
کاسپر مورک اولنس:
کاتالیزور و عامل محرک طراحی برای این پروژه، زندگی دوباره بخشیدن به یک انبار قدیمی و متروکه در املاک روستایی واقع در «سباستوپول[2]» بود؛ چالش اصلی ما این بود که داخل این انبار محلی یک استودیوی هنری ایده‌آل ایجاد کنیم.
واژگونی بام سنتی و شیبدار انبار، فضاهای گسترده‌ای را با دو ارتفاع برای تولیدات هنری ایجاد می‌کند، در عین حال شرایط تهویه‌ی طبیعی، بهره‌مندی از نور غیرمستقیم شمالی و چشم‌اندازهایی به فضای بیرون را نیز فراهم می‌نماید.
امیرعباس ابوطالبی:
چرا بتن را به‌عنوان ماده‌ی غالب خود در «Ridge Villa» انتخاب کرده‌اید؟
کاسپر مورک اولنس:
با توجه به تمایل مشتریان به استفاده از مصالحی که به تعمیر و نگهداری کمتری نیاز داشته باشد و همچنین در برابر آتش از مقاومت خوبی برخوردار باشد، بتن به یک انتخاب معمول و مادهای تعیین کننده در پروژه تبدیل شد. هنگام استفاده از مادهای با ویژگی‌های ذاتیِ متمایز _ در حالت، بافت، جرم، ظرفیت ساختاری _ درمی‌یابیم که این ماده برای افزایش تجربه‌ی فضایی چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد. با طراحی به این روش، اساساً پروژه شخصیت می‌یابد. برای ما مهم بود که هم از کیفیت مجسمه‌سازی بتن استفاده کنیم و هم از یکپارچگی و گشودگی چنین سازه‌ای بهره ببریم. ساختمان از جبهه‌های جنوب و غرب بسیار صُلب، سنگین و در پیوندی محکم با زمین به‌نظر میرسد. این امر مهمانسراها و سرپناه را از قرار گرفتن در معرض خورشید جنوب و غرب حفظ می‌کند. به هنگام ورود به ساختمان به طرز چشمگیری گشودگی احساس می‌شود؛ چرا که با ایجاد یک ارتباط صمیمی و غیرمنتظره با چشم‌انداز بیرون، احساس سبکی را به فرد منتقل می‌کند.
امیرعباس ابوطالبی:
کانسپت «Troll Hus» از چیست و اصلاً Troll Hus به چه معناست؟
کاسپر مورک اولنس:
ما براساس اساطیر نورس و فرهنگ عامیانه‌ی اسکاندیناوی که در آن گفته می‌شود موجوداتی اخروی در کوه‌هایی دورافتاده زندگی می‌کنند، خانه‌ی Troll Hus را می‌نامیم. اثر حضور ساختمان در محیط تا آنجا که ممکن بود جمع و جور نگهداشته شد تا بی‌سر و صدا در سایت استقرار یابد و در عین حال از دیدهایی گزینش شده از چشم‌انداز اطراف نیز بهره‌مند باشد. مفهوم الهام‌بخش آن یک خانه‌ی درختی است که گویی در بین کوه‌ها معلق است و به شکلی یکپارچه و هوشمندانه با محیط پیرامون خود آمیخته می‌شود.
امیرعباس ابوطالبی:
اکنون چه ایده‌هایی را جستجو می‌کنید؟ آثار شما افق‌های زیادی را نشان می‌دهد.
کاسپر مورک اولنس:
معماران مورک_ اولنس با درک دقیق محیطی که با آن مواجه‌اند به هر پروژه نزدیک می‌شوند. هر راه حل معمارانه‌ای به‌دنبال آمیختگی با محیط و زمینه‌ی خود و تکریم شخصیت طبیعی و تاریخی آن بستر است. مورک-اولنس پوسته‌هایی سخت می‌سازند که با نرمی و لطافت در یک چشم‌انداز طبیعی جای گرفته‌اند؛ آن‌ها براساس یک سنت داستانی برای کندن پناهگاه‌ی جهت رسیدن به آرامش در طبیعت شرکت می‌کنند.
[1] James Ackerman
[2] Sebastopol
ترجمه متن | سعیده مهدویان
اخبار مرتبط:
مجله ویلا - ویژه نامه کشور نروژ
گفتگوی مجله ویلا با مدیر دفتر معماری جارموند
گفتگوی مجله ویلا با مدیر دفتر معماری رینتالا-اگرتسون
مراسم رونمایی مجله ویلا- ویژه نامه کشور نروژ
روز جهانی زن مبارک
سخنرانی سفیر نروژ
سخنرانی سردبیر
لوح قدردانی مجله ویلا
تداوم همکاری مجله‌ی ویلا با سفارت فنلاند در ایران
همکاری سفارت سوئد و مجله‌ی ویلا
مقالات مرتبط:
سخن سردبیر شماره ۱۱
معماری ویلا در نروژ
اینار جارموند در ویلا دیالوگ
داگور ایگرتسون در ویلا دیالوگ
وقتی همه چیز با چهارباغ آغاز می شود
مجله ویلا، نسخه پی‌دی‌ف - شماره یازدهم