سخن آغاز

منوچهر سید مرتضوی

شماره 5 _ تابستان 1396

 

 

شماره 5 _ تابستان 1396

کلمه‌ی ویلا در طول تاریخ در اثر تغییر پارامترهای سیاسی، اقتصادی، صنعتی، فرهنگی و... ، تغییرات مفهومی و معماری زیادی به خود دیده است. ویلا از زمان امپراتوری روم به عنوان یک تیپولوژی در معماری کلاسیک اروپا وجود داشته است. در رنسانس به عنوان بنایی برای قشر حکومتی بیرون از محیط شهری دیده می‌شده است. یکی از پیشگامان این تیپولوژی در دوره‌ی رنسانس طی سال‌های (1567-1591) ویلای روتوندا La Rotonda از معمار معروف رنسانس، آندرا پالادیو Andrea Palladio می‌باشد. این ویلا چندین دهه به عنوان ویلای ایده‌ال و الگو در اروپا دیده می‌شد.


با آغاز انقلاب صنعتی و تغییر و تحولات ساختاری در جوامع صنعتی اروپا و افزایش ثروت قشر بورژوازی، اعتمادبه‌نفس این قشر جامعه افزایش پیدا می‌کند. این ثروت با آغاز مستعمرات کشورهای اروپایی در تمام دنیا به اوج خود می‌رسد. قشر بورژازی از یک طرف برای نشان دادن موقعیت جدید خود در جامعه و از طرف دیگر به دلیل پایین بودن کیفیت زندگی در شهرهای صنعتی (هوای بد و فقر کلی جامعه) ویلا را به عنوان یک تیپولوژی مناسب برای ارضای این خواست‌ها می‌بیند و این امر موجب افزایش ساخت ویلا در کشورهای صنعتی اروپایی می‌شود. ویلاها یا در مناطق خوش‌آب‌وهوا دور از شهر و یا در حومه‌ی تعریف شده‌ی شهرها مانند شهر برلین ساخته می‌شدند.


در کشور آلمان بعد از جنگ‌ جهانی دوم وبا تغییر سیستم اقتصادی و باور به یک جامعه‌ی متعادل اقتصادی و بر اثر این باور، تقسیم ثروت در سطح گسترده‌ی جامعه بود. یکی از نتایج خواسته شده‌ی تقسیم ثروت، توانایی بالای مصرفی جامعه و گسترده شدن تولیدات صنعتی بود. به همین خاطر خرید و استفاده از اتومبیل در شهرهای بزرگ روز به روز افزایش یافت. شهرسازان شهرها را بر اساس ساختارهای ارتباطی طراحی کردند؛ ولی از دید قشر متوسط کیفیت زندگی برای خانواده‌ها کاهش پیدا کرد. در نتیجه‌ی این تحولات بود که ویلا به عنوان نشان ثروت، وزن خود را به یک مجال فرار از شهر برای خانواده‌های قشر متوسط تغییر داد.

در اثر افزایش خواست شهروندان، مسئولان طراحی شهری نقاط مشخصی را در حومه‌ی شهرها برای ساخت بناهای ویلایی در نظرگرفتند. امروز ویلا یکی از تیپولوژی‌های معماری است که حومه‌ی بسیاری ازشهرهای آلمان را تعریف می‌کند. افزایش درآمد قشر متوسط نه فقط در آلمان توسعه‌ی ساخت ویلا را به همراه داشت بلکه دموکراتیک شدن سفرهای دور، خرید و ساخت ویلا در کشورهای حومه‌ی اروپا مانند ترکیه، اسپانیا، پرتقال و... ، موجب افزایش فروش به این قشر جدید شد. امروز سواحل کشور ترکیه بدون ویلاهایی برای فروش به شهروندان اروپایی، غیر قابل تصور می‌نماید. “دفتر مپ” در این مسیر، طراحی چند ویلا در ترکیه را به عهده داشت. ویلاها یکی از واحدهای مناسب معماری برای معماران هست یک تیپولوژی مناسب برای اجرای اصول پایه‌ای و ایده‌های آنها، با درنظرگرفتن خواسته‌های استفاده‌کنندگان ویلاها.