کامران افشار نادری در میزگرد ویلا

کامران افشارنادری:

هشت سال پیش که به‌سراغ من آمدی و گفتی که می‌خواهی مجله‌ی ویلا را منتشر کنی، من سعی کردم که شما را از انجام این کار منصرف نمایم. به شما گفتم ما برای پیدا کردن محتوا و موضوع مناسب برای مجله‌ی معمار دچار مسئله هستیم، چه برسد به اینکه فقط بخواهیم در مجله‌ای به موضوع انحصاری ویلا بپردازیم؛ چون اصلاً ویلا در مقوله‌ی معماری یک موضوع اساسی نیست، اما شما باسرسختی کار خود را انجام دادی و موفق هم شدی.
وقتی یک موضوع یا ایده‌ای در آغاز خیلی غلط یا بی‌فایده به‌نظر می‌رسد، اگر به آن پرداخته شود، می‌تواند خیلی مهم جلوه‌گر شود؛ بسیاری از اختراعات، رهاورد چنین رویکردی هستند؛ اختراع مهم کاغذهای post-it از اینجا به‌وجود می‌آید که کارخانه‌ 3M  چسبی می‌سازد که چیزی را به‌هم نمی‌چسباند و فکر می‌کنند که به هیچ دردی نمی‌خورد تا اینکه فردی  پیدا می‌شود و می‌گوید که این محصول مفید است و آن را ارزش‌گذاری می‌کند و با آن برگه یادداشت درست می کند. بنابراین، وقتی به یک موضوع می‌پردازیم، چگونه پرداختن به آن مهم‌تر از خود موضوع است. خیلی از اوقات ما اهداف خوبی داریم، اما همان‌ها ما را به‌سوی جهنم رهنمون می‌سازند و به بدترین چیزها ختم می‌شوند؛ بنابراین، در به ثمر رسیدن یک ایده، چگونگی مواجهه با آن از اهمیت بالایی برخوردار است. ویلا یک پدیده‌ی جدید نیست و حتی در رم باستان نیز از آن بهره‌مند بودند. بیش‌ترین دلیل داشتن ویلا در دوره‌ی رم باستان، زندگی در طبیعت نبود، البته در قرون وسطی هم این اتفاق افتاد؛ چراکه ارزش‌گذاری طبیعت و درک آن در اروپا پیش از رنسانس اتفاق افتاد‌. هدف آن‌ها از داشتن ویلا این بود که خانه‌ی بزرگ‌تری داشته باشند. زمین در رم باستان گران‌بها بود و آن‌ها در طلب فضاهای بهتر و بیش‌تری بودند؛ به‌همین‌دلیل، آپارتمان‌سازی به‌صورت خیلی نزدیک به مفهوم امروزیِ آن نخستین‌بار از آنجا پدیدار شد. ویلا جایی برای تمرین مباحث معماری است؛ چون می‌توانیم از زوایای اجتماعی و سیاسی ببینیم که بحث‌های درستی را در مفاهیم پایه‌ای معماری مطرح می‌کند، ولی انجام کار معماری بحث دیگری است؛ به‌عنوان مثال، ویلا ساوا یک ویلای کاملاً بی‌مصرف بود که حتی مالکش حاضر به زندکی در آن نشد، حتی این مسئله در مورد خانه‌ی آبشار هم صدق می‌کند، ولی این ویلاها جایی برای تمرین معماری مدرن شدند که رهاورد آن در جای دیگری مفید واقع شد. اینکه ویلا چه خاصیتی می‌تواند داشته باشد، بحث پیچیده‌ای است و اگر بخواهیم به‌عنوان یک الگو با "ویلا_مزرعه" برخورد نماییم بحثی اساسی خواهد بود؛ درمجموع، به‌عنوان یک تمرین معماری باید ببینیم که نتیجه چه می‌شود. اگر فقط بخواهیم به‌عنوان یک کانسپت راجع‌به آن صحبت کنیم خارج از بحث معمارها قرار می‌گیرد و نمی‌شود فهمید که آیا خوب است یا بد و یا اصلاً خاصیتی دارد یا که نه!

"ویلا_مزرعه" درعمل ممکن است مانند ویلا ساوا که به‌ذات ویلای خوبی نبود، اما تمرین خوبی بود، خوب باشد و نتایج نیکویی از آن گرفته شود.

در سخنرانی اخیرم در رم که چند نفر از بزرگان معماری در آن حضور داشتند و هم‌چنین کسانی‌ هم بودند که من آن‌ها را ازطریق کتاب‌هایشان می‌شناختم، یکی از آن‌ها آلبومی را نشانم داد و گفت که ما یک نمایشگاه از آثار معماران جوان ایتالیایی داشتیم. من دیدم آثار معماران امروز ما از آثار آن‌ها بهتر است. ما کم‌تر توانسته‌ایم کار خودمان را ارزشگذاری کنیم؛ چون ما همیشه به یک طرف دیگر نگاه کرده‌ایم و همیشه خودمان را با بزرگان معماری و با نظریه‌پردازان بزرگ مقایسه کرده‌ایم، یادمان رفته است که خودمان هم می‌توانیم تدوین‌کننده‌ی مفاهیم معمارانه‌ای باشیم؛ یعنی خیلی کم تلاش کرده‌ایم که یک مبانی نظری کوچکی را برای خودمان دست‌وپا کنیم. باز در تجربه‌ی دیگری که به‌عنوان یک معمار داشتم، پیدا کردن کسانی‌ بود که با ساختن نمونه‌های کوچک توانایی خودشان را اثبات کردند؛ مانند «پویا خزائلی» در ساختن کلبه‌ی بامبو که جایزه‌ی اول معمار را گرفت و یا «فرشاد مهدی‌زاده» با طراحی یک دکه‌ی هفت مترمربعی. ما هیچ‌وقت دنبال آن نبودیم که به نام‌ها و شرکت‌های بزرگ جایزه‌ی معماری بدهیم. وقتی که من این‌ها را دیدم متوجه شدم که خیلی از معماران نمی‌دانند که کجای کارشان دارای ارزش است تا بتوانند آن را درست مطرح و ارزشگذاری کنند‌. من معتقدم که شما در انجام هر فعالیتی که هستید، این خودِ کار است که توجیه می‌کند چه مسیری را درپیش بگیرید؛ شناسایی این مسیر درست بسیار مهم است. در انجام هر کاری، تداوم آن خیلی مهم است.

 

 

خلاصه‌ی پنل

حمیدرضا ناصرنصیر:
وی ضمن طرح چند پرسش اساسی، بحث‌های مطرح‌شده در شماره‌ی ۱۴ مجله‌ی ویلا را رادیکال، انتقادی و انقلابی خواند، آن‌گونه که قادر است ایدهء مرکزی موضوع ویلا را به‌چالش بکشاند. 

کامران افشار نادری:
او ضمن اشاره به مفهوم ویلا پس از قرون وسطی در غرب، این پدیده را در دوران حاضر، بستری مناسب برای تمارین معماری در حوزه‌ی تئوری‌های فکری آینده‌نگر دانست و محتوای این شماره را تلاشی برای پیداکردن چالش‌های معاصر معماری در حوزه‌ی طراحی ویلا در ایران به‌شمار آورد.

مروارید قاسمی:
ایشان بحث پیرامون ویلا و قوانین ویلاسازی در زمین‌های کشاورزی را پیچیده و دو لبه خواند. وی افزود که می‌بایست به این مقوله در مقیاس آمایشی، ملی و یا حتی فراملی نگریست. او در ادامه اذعان داشت که اگر از حوزه‌ی هستی‌شناسی ویلا بگذریم، در حوزه‌ی چیستی‌شناسی، پاسخ‌های بوم‌سازگار ارائه‌شده در این شماره نه تنها خوب، بلکه برای طراحی ویلا ضروری است. 

محمدرضا حائری:
وی به نقش مهم ایده‌ی "ویلا_مزرعه" در این شماره اشاره کرد و آن را نگاهی خلاقانه برای کشف استعداد سرزمین خواند. او به اشتباهات اصلاحات عرضی و قانون ارث در مورد خرد کردن زمین‌های کشاورزی اشاره نمود، سپس به سیر دگرگونی مفهوم ویلا در ایران پرداخت. او اذعان داشت که واژه‌ی ویلا امروزه بار معنایی مثبتی ندارد و درانتها نشریه‌ی ویلا را ازلحاظ محتوا و کیفیت بصری در سطح بالایی قلمداد کرد. 

با ما در ویلا بمانید؛
ویلا بخوانید؛
اخبار ویلا را دنبال کنید!

 
عکس: روزبه فولادی

 

اخبار مرتبط:
+ سخن سردبیر ۱۴
+ مهمانی #ویلا_تارنگ 
+ به ویلای پلاک ۱۴ سر بزنید!
+ مجله‌ی ویلا شماره‌ی ۱۴
+ پنل گفتمان میان‌رشته‌ای

 

مقالات مرتبط:
+ راغ ویلــا
+ حق ویلــا
+ شهر ویلــا
+ نیاز ویلــا
+ لذت ویلــا
+ شِبه ویلــا
+ مافیای ویلــا

+ مجله‌ی ویلا، نسخه پی‌دی‌اف