کمال کمونه

 

 

 خانه ویلایی کمال کمونه

 

ویلا مهم ترین رویکرد شما در طراحی معماری چیست؟

کمال کمونه معماری من بعد از انقلاب اسلامی دستخوش تغییرات زیادی شد و به نوعی می توان گفت بعد از انقلاب بود که بنده به صورت مستقل به طراحی معماری پرداختم. به طور کلی در طرح های خود به دنبال استفاده از آب و گیاه هستم و شاید بتوان گفت رویکرد ارگانیک تقریبا در تمامی کارهایم رعایت می شود.

 

ویلا از نظر شما معنی فضایی-کالبدی ویلا چیست و اصلا ویلا یعنی چه؟

کمال کمونه چیزی که در ایران به عنوان ویلا شناخته می شود، خانه ای مستقل و حیاط دار و دارای محوطه ی باز در اطراف خود است.

 

ویلا آیا ویلا تنها برای قشر مرفه معنی پیدا می کند؟

کمال کمونه خیر، طبق تعریفی که گفتم، یک خانه ی روستایی هم می تواند به نوعی ویلا محسوب شود. گرچه متاسفانه در کشور ما و در حال حاضر ویلا با مفهوم عام خود تنها برای قشر مرفه قابل دسترسی است.

 

ویلا در فرهنگ و معماری مشرق زمین، آیا معماری ویلا تعریفی بکر داشته و یا یک مفهوم وارداتی از جهان غرب است؟

کمال کمونه شاید در حال حاضر به نوعی وارداتی به نظر برسد، اما در واقع از زمان های قدیم چنین خانه های مستقلی در کشور ما رایج بودند. مثلا مفاهیمی مثل باغ خانه که تجلی آن را در بناهایی مانند باغ ارم شیراز یا عمارت های پایتخت که اکثرا رو به نابودی هستند، می یابیم. حتی مردم عادی نیز در گذشته در چنین خانه هایی زندگی می کردند.

 

ویلا با توجه به اینکه قسمت عمده ی کشور ما از مناطق بیابانی و کویری تشکیل شده است، آیا ویلای کویری می تواند در کشور ما مفهومی داشته باشد؟

کمال کمونه به نظر بنده، به دلیل اینکه مردم این مناطق ترجیح می دهند در محیط داخل زندگی کنند و مسائلی مانند محرمیت، امنیت و درون گرایی با زندگی آنها عجین شده است و همچنین شرایط اقلیمی حاکم، دست طراحان چندان برای ساخت چنین ویلاهایی باز نیست و باید الگوهای ویلا با الگوهای اقلیم کویری انطباق پیدا کنند.

 

ویلا شما در دوران شکوفایی معماری ایران و هم دوره با معماران بزرگی مانند فرمانفرمایان، دیبا و امانت، مشغول به کار بودید. با این حال تفاوت های قابل توجهی میان سبک کاری شما و سایر معماران هم دوره ی شما دیده می شود. دلیل آن چیست؟

کمال کمونه بنده همکار مهندس نظام عامری بودم و سیاست دفتر قاعدتا از عقاید و سبک فکری ایشان نشات می گرفت. مهندس نظام عامری تنها شاگرد مستقیم فرانک لوید رایت در ایران بودند و بنابراین سیاست و رویکرد فکری طراحی های ما به سبک فکری رایت نزدیک بود.

 

ویلا فکر می کنید توانسته اید سبک ارگانیک را با معماری ایرانی تلفیق نمایید؟

کمال کمونه از نظر من معنایی ندارد که این چنین بر معماری ایرانی تاکید نماییم. روزی سر کلاس مرحوم سیحون یکی از بچه ها بر ایرانی بودن پروژه ای تاکید داشت. مهندس سیحون گفتند شما هرچه بکشید ایرانی است، چراکه خودتان ایرانی هستید و ذهنیت و پیش زمینه ی ایرانی دارید. تفکیک معماری به معماری ایرانی و غیر ایرانی از نظر من به کلی اشتباه است.

 

ویلا از نظر شما معماری دهه ی 50 چه ویژگی هایی دارد که هنوز هم برای نسل جوان یا افراد غیر ایرانی، در مقایسه با معماری حاضر، جذابیتی خاص دارد؟

کمال کمونه خوب این دهه، دهه ی شکوفایی کشور بود. بعد از 28 مرداد، به دلیل ایجاد ثبات در کشور و اینکه پول کلانی در دست دولت قرار گرفته بود، معمارانی از خارج از ایران احضار شدند و این امر باعث ورود افکار فرنگی به جریان های فکری معماری کشور شد.

 

ویلا در حال حاضر هم چنین معمارانی از خارج کشور به ایران می آیند. چرا الان چنین شکوفایی دیده نمی شود؟

کمال کمونه نمی توان گفت الان شکوفایی وجود ندارد. ولی خب آن زمان یک دوره ی محدود زمانی بود و جمعیت تهران 2 الی 3 میلیون نفر بیشتر نبود. بنابراین معماران افراد شاخصی بودند. در حال حاضر تعداد معماران بسیار زیاد شده است. نمی توان گفت کار خوب نداریم، داریم اما شاید میان این همه ساختمان که توسط این تعداد معماران ساخته می شود، این آثار کمتر به چشم بیایند.

 

ویلا با توجه به استرس شهرنشینی و مشکلات روحی و جسمی ایجاد شده در مردم، از نظر شما ساخت ویلاهای کم هزینه برای قشر متوسط جامعه به منظور ترغیب مردم به زندگی خارج از شهر، توصیه می شود؟

کمال کمونه خب بله مسلما

 

ویلا در صورت ساخت چنین ویلاهایی، چگونه می توان از بروز آسیب های محیطی جلوگیری کرد؟

کمال کمونه بهتر است کار دست کاردان و افراد متخصص سپرده شود. وقتی مالک خود بدون هیچ تخصص و پیش زمینه ای اقدام به طراحی و ساخت می کند، نتیجه همین می شود که در حال حاضر می بینیم.

 

ویلا یکی از سیاست های مجله هم این است که مردم ترغیب شوند تا کار را به متخصص بسپارند.

کمال کمونه مشکل اینجاست که نمی دهند. در حال حاضر تمام کارهای مملکت دست تحصیل کرده های رشته ی عمران است. تمام مشکلات شهری ما نیز از همین موضوع نشات می گیرد. طراحی و نوشتن قوانین بر عهده ی تحصیل کرده های عمران قرار گرفته و معماران جایگاه خود را از دست داده اند. مثلا این همه طراحی های گوناگون و بهینه برای پله در دنیا وجود دارد اما قوانین به شما دیکته می کنند که بدون توجه به شرایط بنا، یک باکس 4.8×2.4 طراحی کنید. اکثر مشکلات موجود در شهرها به دلیل قوانین غلط شهرداری است که توسط تحصیل کرده های عمران نوشته شده اند. دلیل آن هم این است که اولا کارشناسان رشته های مختلف در جایگاه خود قرار نمی گیرند و دوم اینکه معماران خود جایگاه خود را از دست داده اند و باید آن را به دست بیاورند. در حال حاضر معماران همه نماساز شده اند. معماری در کشور به بزک تبدیل شده و رو به نابودی است.

 

ویلا یکی از دلایل پرداختن ما به ویلا همین است. در طراحی ویلا دست طراح باز است. در حال حاضر معماران خوش فکر امکان کار در شهرهای بزرگ را ندارند زیرا شرکت های بزرگ در حال نماسازی در شهرها هستند و تفکر عامه کار چنین شرکت هایی را بیشتر قبول دارد.

کمال کمونه از نظر من باید به وضع موجود اعتراض کرد. ما هم می خواستیم در مجله ی همشهری به این وضعیت اعتراض کنیم و شما هم باید اعتراض خود را بیان کنید. به نظر من این شهرهای ما است که بیمار بوده و پراختن به ویلا به عنوان مسکن آخر هفته، مشکل را حل نمی کند.

 

ویلا البته هدف ما به نوعی جریان سازی بوده و نه تشویق به ویلا سازی، اینکه بتوانیم شرایط ایده آل انسانی در ساخت یک بنای شخصی را نشان دهیم و بتوانیم از آن در ساخت خانه ها نیز الگوبرداری کنیم.

کمال کمونه شما برای کاستن استرس زندگی شهری به ویلا پناه می برید. در صورتی که می توان شهرها را اصلاح نمود. زمانی از آقای نیک پی پرسیدم چرا بالکن های ساختمان ها را حذف می کنید؟ او جواب داد تا درختان را از شهر حذف نکنیم. به او پیشنهادی دادم که نه درختان قطع شوند و نه بالکن از ساختمان ها حذف شود. اینکه هر کس می خواهد ساختمانی بسازد، به اندازه ی 10% از زمین عقب نشینی کند و یک فضای سبز جلوی ساختمان خود ایجاد نماید. بدین ترتیب به فضای سبز شهری افزوده می شود. در آپارتمان ها هم می شود از الگوهای ویلا استفاده نمود. در آلمان در شهر "کاسل" (؟)، مردم را وادار به باغسازی در نزدیکی راه آهن و تیرهای چراغ برق نموده اند. بدین ترتیب این فضاهای سبز به فضای پیاده روی عصرها و پیک نیک مردم تبدیل شده اند. در شهر، خود برج ها می توانند با ایجاد فضای سبز در اطراف خود و وادار نمودن سازندگان به فضاسازی، فضای سبز شهری را تامین نمایند.

 

ویلا در مورد تاریخچه ی شهرک های ویلایی در ایران، مانند مهرشهر اطلاع دارید؟

کمال کمونه این جریان از شمال شروع شد. مثلا ابتدا در فریدون کنار، مردم مرفه و متمول با توجه به نیاز زندگی در کنار دریا و الگوبرداری از فرنگی ها، شهرک هایی را بنا کردند.

 

ویلا آیا طراحی ویلاهایی که به دفتر شما ارجاع می شد در روند رشد دفتر تاثیرگذار بود؟

کمال کمونه ما خیلی طراحی ویلا نداشتیم، در واقع 2 الی 3 پروژه ی طراحی خانه ی ویلایی در شمال کشور انجام دادیم و هر پروژه ای قطعا در روند پیشرفت دفتر معماری نقش دارد.

 

ویلا آیا طراحی این خانه های ویلایی در معرفی شخصیت معماری شما تاثیرگذار بوده است؟

کمال کمونه از نظر من معمار باید آپارتمان ها را به شکل ویلا طراحی کند و این نوع طراحی است که بیشتر چالش برانگیز است. مثلا همین خانه آبشار که بنده طراحی نمودم. این بنا در خیابانی مرتفع واقع شده و ساختمان با چند پله از معبر جدا می شود. کارهایی در طراحی صورت گرفته تا ساختار روتین آپارتمانی تغییر نماید. در این بنا زندگی جریان دارد، فضاها زنده هستند و در عین آپارتمانی بودن، هر خانه استقلال خود را حفظ نموده است.