مصاحبه امیرعباس ابوطالبی با شاهین حیدری

 

ایدئولوژی ویلا

مسئله‌ی سودآوری و سوداگری در تقابل با ایدئولوژی ویلا می‌نشیند؛ یعنی اگر به مسکن به‌عنوانِ یک کالای سرمایه‌گذاری نگاه کنیم، ویلا در مقابل آن قرار می‌گیرد؛ هر‌چند وجود پشتوانه‌ی اجتماعی و اقتصادی در این ایدئولوژی بااهمیت به نظر می‌رسد، اما در ویلا مسائل «مالی و حسابگری» کمتر و مسائل «هنری» بیشتر نقش دارند؛ در‌واقع اگر مسکن را برای تمامی انسان‌ها و به‌جهتِ بقا تصور کنیم، ویلا برای یک انسان مشخص و به‌منظورِ سلامت وی به کار می‌آید؛ بنابراین طراحی ویلا از دیدگاه من، ایجاد تغییر در نگرش زیستن تنها خواهد بود و در مقابل کلیشه‌ها قرار می‌گیرد؛ طراحی ویلا بیانی ادبی و هنری است که نحوه‌ی زیستن، احساسات و دیدگاه ساکنانش را تغییر خواهد داد.

 

 

برنامه‌ی ویلا

برنامه‌ی ویلا باز و غیرپیچیده است، هر‌چند برنامه‌ی ویلا در طول تاریخ معماری ثبات داشته است؛ ولی می‌تواند در زمان خودش بازتعریف شود؛ مثلاً با نگاهی به تکنولوژی، عصر دیجیتال و تعاملات اجتماعی در زمان خود می‌بینیم که برنامه‌ی ویلا در هر زمینه‌ای یعنی همان «کانتکست» درکل ثابت است؛ اما با‌توجه‌به تغییر پارامترها درجزء متغیر خواهد بود.

 

 

هدف ویلا

تفریح و تفرج و از همه مهم‌تر سلامت و بازیابی روحی و فیزیکی، اصلی‌ترین اهداف ویلا هستند. نیازهای تفریحی، بخش واجبی از مسئله‌ی سلامت افراد را تشکیل می‌دهد و توجه نکردن به آن‌ها هزینه‌های سنگینی را به جامعه تحمیل می‌کند. ویلا به‌منظورِ رفع این نیازهای حیاتی تعریف می‌شود؛ شکل این نیازها از یک جامعه‌ی متعالی به یک جامعه‌ی سطحی و به دنبال ظواهر توخالی تغییر پیدا می‌کند؛ بنابراین، «هدف ویلا» از فرهنگی به فرهنگ دیگر متغیر است.

 

 

ویلا به‌عنوان نشانه

این را قبول دارم که ویلاها بستر مناسبی برای ایجاد یک مانیفست معماری هستند؛ ولی نه برای زمان حال ایران، آن‌هم به دلایل مشکلات فرهنگی که کارفرمایانِ صاحب موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی به آن‌ها دچار هستند. موقعیت قرارگیری در شرایطی که معمار بتواند نظریه‌هایش را در قالب یک پروژه‌ی ویلایی مطرح کند، درحالِ‌حاضر به مراتب کمتر از یک پروژه‌ی حتی دولتی است. ما با وجود محدودیت‌های ضوابطی و بودجه‌ای در پروژه‌ی بیمارستان‌های «پارس» واقع در رشت و بندرعباس در ارائه‌ی ایده‌های نوآورانه حرف داشتیم؛ اما در طراحی ویلا موقعیت‌های کمتری جهت بیان ایده‌ها وجود دارد که به نظرم این یک چالش فرهنگی است.

 

 

ویلا سلامت

سلامت، مسئله‌ی امروز معماری و هدف اصلی ویلا است. سلامت فیزیکی، روانی و اجتماعی در ویلا از نوع پیشگیرانه خواهد بود که نخستین و بهترین استراتژی سلامت محسوب می‌شود.
در دنیای امروز این مسئله اثبات شده است که انسان در فضای ویلایی که با طبیعت درگیر باشد، آرامش بیشتری دارد. هر‌چه سن انسان بالاتر رود نیاز او به این فضاها بیشتر خواهد بود؛ اتفاقاً بیمارستان جای خوبی برای بستری شدن سالمندان نیست. یکی از مسائلی که امروزه در طراحی بیمارستان مطرح است، «هوم لایک» بودن فضاهای درمانی است؛ یعنی اینکه طراح چگونه می‌تواند فضای درمانی را به فضای زندگی ویلایی غیرآپارتمانی و غیرماشینی تبدیل کند. ایده‌ی شهرک‌های ویلایی مراقبتی و دهکده‌های ویلایی درمانی در حومه‌ی شهر تهران، نیاز فوری و حیاتی ما است و این مسئله به اقتصاد کمک می‌کند؛ ضمن اینکه ارتقای سلامت یک جامعه می‌تواند در همه‌ی جوانب تأثیرات خوبی بگذارد.

 

 

ویلا در ایران

متأسفانه شاهد افت کیفیت «فرهنگ ویلایی» و «زندگی ویلایی» در ایران هستیم. این افت نسبت به گذشته‌ی خودمان اتفاق افتاده است. این موضوع نسبت به پتانسیل طبیعی و جمعیت ایران بسیار دردآور است. در مقایسه با آثار بین‌المللی، تفاوت فاحشی بین کیفیت آثار ویلایی در ایران و مثلاً خانه‌های ویلایی در اسکاندیناوی وجود دارد؛ این مسئله ناشی از ساختارهای غلط انباشتگی سرمایه نزد کسانی است که رشد فرهنگی‌شان در مقایسه با رشد اقتصادی‌شان خیلی ناچیز است؛ در‌مجموع، از‌آنجا‌که ویلا یک محل اقامت موقتی است، ارتباط مستقیمی با سرمایه دارد.

 

 

ویلا آپارتمان

نیاز امروز در ایران این است که به سمت ادغام مفاهیم ویلا و آپارتمان برویم. آپارتمان‌هایی را می‌توان طراحی کرد که از کیفیت‌های مناسب نور طبیعی، تهویه‌ی مطبوع، دید به اطراف، فضای پر و خالی و محرمیت برخوردار باشند که بی‌شک استقبال خوبی نیز از آن‌ها خواهد شد؛ اگر آگاهانه به این سمت حرکت کنیم، این پدیده می‌تواند منافع خوبی را برای سرمایه‌گذارانش به همراه داشته باشد و ارزش افزوده ایجاد کند؛ با‌این‌حال هر‌کدام از مفاهیم ویلا، آپارتمان و ویلا- آپارتمان در دسته‌بندی‌های جداگانه‌ای قرار می‌گیرند. ویلا- آپارتمان به‌نوعی بازگشت به هویت و اصالت را دربرخواهدداشت؛ جایی که این مفاهیم ارزش خود را درمیان زندگی مدرن و ماشینی امروز از دست داده‌اند؛ البته نیک می‌دانیم که بسیاری از این مفاهیم با‌توجه‌به سندهای طراحی معماری بالادست، قابل دستیابی در کالبد بی‌جان شهر امروز نخواهد بود.

 

 

مجله‌ی ویلا

نمونه‌های ویلایی و روش ارائه‌ای که در مجله‌ی شما می‌بینم، فراتر از انتظار من بود و تعجب کردم!

متأسفانه رسانه‌های معماری در ایران به‌دلیلِ رعایت نکردن اصول حرفه‌ای و کیفیت علمی نازل، جایگاه خود را از دست داده‌اند و نیاز به حضور محققان، هنرمندان و افراد متخصص در عرصه‌ی رسانه بیش از پیش احساس می‌شود.

 

 

 

 چاپ و انتشار تصاویر و مطالب مندرج در این مجله به شرط ذکر منبع "مجله‌ی ویلا" منعی ندارد.
از اینکه با توجه به مورد یاد شده مطالب منتشر شده در مجله‌ی ویلا را بازنشر می‌نمایید، سپاسگزاریم ...